Onderwerpen:
- Verdamper
- Expanderen van het koudemiddel
- Bevriezen van de verdamper
- Mogelijke storingen en defecten
Verdamper:
De lucht die door de interieurventilator het interieur wordt ingeblazen, ondergaat een koelproces door de ingeschakelde airconditioning. Dit koelproces van de lucht vindt plaats in de verdamper. De verdamper is ingebouwd onder het dashboard, in het kachelhuis. Deze is samengesteld uit gebogen pijpen met aluminium warmteplaten of rijen aluminium buizen.
Door de verdamper stroomt gasvormig, verdampt koudemiddel. De verdamper onttrekt warmte en vocht aan de lucht die de interieurventilator erdoorheen blaast of door verdamping van het koudemiddel aantrekt. Ditzelfde effect merk je wanneer je ontsmettingsvloeistof op je huid krijgt; dat voelt koud aan vanwege de snelle verdamping van de ontsmettingsvloeistof op je huid. Een klein deel van de lichaamswarmte wordt overgebracht naar de omringende lucht.
De lucht van de interieurventilator staat haar warmte af aan de verdamper. De afgekoelde en ontvochtigde lucht wordt vervolgens door de kachelkleppen naar de juiste uitstroomopeningen geleid, waardoor het interieur wordt bereikt.
Op het moment dat de airco is uitgeschakeld, bevindt zich wel koudemiddel in de verdamper, maar dit wordt niet rondgepompt door de aircocompressor. De interieurventilator blaast of zuigt de buitenlucht er op dat moment doorheen. De verdamper neemt op dat moment de temperatuur aan van de buitenlucht.
Expanderen van het koudemiddel:
Tijdens het circuleren van het koudemiddel in de airco-installatie doorloopt het koudemiddel verschillende toestanden: vloeibaar, damp of een combinatie van beide. Dit worden de zogenaamde aggregatietoestanden genoemd. In de verdamper zal, zoals de naam al suggereert, het koudemiddel verdampen. Het verdampen vindt plaats na het expanderen. In de volgende paragraaf gaan we hier dieper op in.
Nadat het koudemiddel het filter/drogerelement is gepasseerd, bereikt het het expansieventiel met een (hoge) druk van ongeveer 15 bar en een temperatuur van ongeveer 55 graden. Dit ventiel is direct gemonteerd op de in- en uitgang van de verdamper. In het expansieventiel vindt de overgang plaats van hoge naar lage druk. Binnen het expansieventiel bevindt zich een vernauwing, waar het koudemiddel doorheen wordt geperst. Deze vernauwing zorgt voor een drukverlaging van het koudemiddel van ongeveer 15 bar naar 2 bar. Deze plotselinge drukverlaging resulteert in een verlaging van het kookpunt van het koudemiddel. Hierdoor gaat het koudemiddel over van vloeistof naar verzadigde damp. Dit betekent dat zowel damp- als vloeistofdeeltjes aanwezig zijn.
Voor de verdamping van vloeistof is warmte nodig. Om de overgang van vloeistof naar gas mogelijk te maken, onttrekt het koudemiddel warmte aan de lucht die door de verdamper stroomt. Deze lucht koelt af en stroomt vervolgens het interieur in. Deze warmte zorgt ervoor dat de vloeistofdeeltjes in damp veranderen.
Er zijn twee soorten expansieventielen: het Thermische Expansieventiel (TEV) en het Capillair. Op de pagina over het expansieventiel worden beide soorten beschreven.
Bevriezen van de verdamper:
Bij sommige auto’s kan het voorkomen dat de verdamper bevriest. Op dat moment kan er geen lucht meer door de verdamper stromen, waardoor er geen lucht meer door de ventilatieroosters wordt geblazen. Dit fenomeen doet zich vaak voor na langdurig gebruik van de airconditioning. Door de extreem lage temperatuur van de verdamper en de aanwezigheid van overmatig vocht, kan het vocht in de verdamper bevriezen en zo voor verstoppingen zorgen. Een potentiële oorzaak hiervoor kan een verstopte waterafvoer zijn.
Bij airconditioningsystemen wordt vocht aan de buitenlucht onttrokken, dat als condens op de verdamper ontstaat en via de waterafvoer op straat wordt afgevoerd. Daarom ziet men vaak een plas water onder de auto wanneer de buitentemperatuur hoog is en de airco ingeschakeld is.
Wanneer de waterafvoer correct functioneert, kan er gekeken worden naar manieren om de temperatuur van de verdamper te verhogen. Bij bepaalde auto’s kan dit elektronisch worden geregeld met behulp van diagnoseapparatuur in een garage. Voor systemen met een capillair kan het vervangen van het expansieorgaan een oplossing bieden. Een capillair met een grotere vernauwing kan worden gemonteerd, wat resulteert in minder drukverlaging dan bij een capillair met een kleinere vernauwing. Minder drukverlaging resulteert ook in een minder sterke daling van de koudemiddeltemperatuur. Dit kan voldoende zijn om bevriezing van de verdamper te voorkomen.
Mogelijke storingen en defecten:
Op het moment dat een airconditioning niet goed functioneert, controleert de monteur vaak als eerst de drukken in het systeem. Afhankelijk van de storing, kan de verdamper de schuldige zijn. Dit zijn de meest voorkomende storingen en defecten aan de verdamper:
- Lekkage: Een van de meest voorkomende problemen is lekkage. Dit kan ontstaan door corrosie, uitzetten en krimpen en daarmee veroudering van het materiaal. De verdamper zit achter het dashboard in het kachelhuis ingebouwd. Om de verdamper te demonteren, moeten daarom vaak het gehele dashboard en kachelhuis worden gedemonteerd. Dit is een arbeidsintensieve klus. In de onderstaande afbeelding zien we een gedemonteerd dashboard en kachelhuis, met daarnaast de lekkende verdamper van een BMW 1-serie (2012). Lekkend koudemiddel kan de prestaties van het airconditioningsysteem verminderen, met uiteindelijk een volledig leeg systeem. Wanneer alle koudemiddel is ontsnapt en de drukken te laag zijn, schakelt de compressor uit veiligheid niet meer in.
Bij het controleren van lekkage gebruiken we een lekdetector. Op het moment dat de installatie met een UV-toevoeging is gevuld, zijn er geel/groene vlekken waarneembaar rondom de lekkage. Echter, de verdamper is vaak dusdanig lastig te bereiken, dat een visuele controle niet mogelijk is. De lekdetector moet daarbij uitkomst bieden. - Vernauwing of blokkering: Verontreinigingen of vervormingen van het materiaal kunnen de luchtstroom door de verdamper belemmeren. Door middel van het meten van de drukken en temperaturen kunnen we herkennen of hier sprake van is.
Gerelateerde pagina:
