Onderwerpen:
- Inleiding
- Lucht vs. vloeistof
- Luchtverzorgend, luchtverbruikend, parkeerrem en de componenten
- Kringen in het luchtdrukremsysteem
- Coderingen luchtdrukremmen
Inleiding:
Het remsysteem van een vrachtwagen heeft drie hoofdfuncties: snelheid verminderen, tot stilstand brengen en in geparkeerde toestand stilstaand houden. Het verschilt van een personenwagen doordat het gebruikmaakt van pneumatiek in plaats van hydrauliek. De remmen worden aangestuurd via lucht vanaf het pedaal en de parkeerremhendel.
Zware bedrijfswagens en mobiele werktuigen hebben luchtdrukremmen, waarbij de subsystemen bestaan uit:
- bedrijfsrem
- noodrem (hulprem)
- parkeerrem
- continurem.
De eerste drie subsystemen zijn wettelijk voorgeschreven.
Met de bedrijfsrem kun je de snelheid van het voertuig verminderen of het voertuig tot stilstand brengen. Bediend met de voet, moet je de remkracht kunnen regelen. Bedrijfsremmen zijn wrijvingsremmen, wat niet alleen zorgt voor het afremmen, maar ook slijtage aan remvoeringen, remschijven en remtrommels veroorzaakt. Wielremmen zetten een deel van de bewegingsenergie om in warmte (wrijvingswarmte) en remmen zo het voertuig af.
De noodrem moet ervoor zorgen dat er nog geremd kan worden als de bedrijfsrem defect is. De parkeerrem blokkeert een stilstaand voertuig om te voorkomen dat het wegrolt en werkt mechanisch, zoals wettelijk voorgeschreven. Deze wordt bediend met de parkeerremhendel op het dashboard, die ook kan dienen als parkeerrem. De parkeerrem wordt gebruikt om de geparkeerde vrachtwagen op zijn plaats te houden en werkt volgens de wet mechanisch door veerremcilinders volledig te ontluchten.
Bedrijfswagens hebben naast een luchtdrukremsysteem meestal ook een continuremsysteem. Continuremsystemen, zoals de retarder (motorrem), hydrodynamische retarder (aandrijfasrem), en elektromagnetische retarder (ook een aandrijfasrem), zijn aanvullende remsystemen die de snelheid verminderen zonder het voertuig tot stilstand te brengen, zonder dat de mechanische remdelen thermisch worden (over)belast, tijdens het dalen van een berg.
Lucht vs. vloeistof:
Voor personenauto’s en lichte bedrijfsvoertuigen is het gebruikelijk om remsystemen te hebben die worden bekrachtigd met remvloeistof. In het geval van zware bedrijfsvoertuigen wordt echter een andere aanpak vereist vanwege de noodzaak van meer remvermogen en de resulterende warmteontwikkeling tijdens remacties.
Voor vrachtwagens moeten remonderdelen, met name trommels, groter worden uitgevoerd om aan de vereiste specificaties te voldoen. Dit omvat niet alleen een grotere diameter maar ook een bredere structuur om ruimte te bieden aan uitgebreidere remvoeringen. Om oververhitting van de remvoeringen te voorkomen, is er een aanzienlijke hoeveelheid voeringmateriaal nodig om de thermische belasting te verminderen.
Het grotere oppervlak van het voeringmateriaal is nodig om voldoende wrijving tussen de trommel en de voering te creëren. Dit leidt tot de noodzaak van een grote wielremcilinder, wat echter problemen oplevert door beperkte ruimte voor de remvoering. Het vergroten van de diameter van de hoofdremcilinder is ook geen ideale oplossing, omdat dit invloed kan hebben op de gewenste remkracht.
Deze beperkingen resulteren in een toename van de vloeistofstroom en een grotere slag van de zuiger in de hoofdremcilinder. Dit leidt op zijn beurt tot een vergroting van de pedaalslag, een verminderd pedaalgevoel en een langere aanspreektijd van het remsysteem. Om deze uitdagingen te overwinnen en te voldoen aan wettelijke eisen voor remvertraging bij zware bedrijfsvoertuigen, wordt vaak gekozen voor een volluchtremsysteem.
De voordelen van een volluchtremsysteem zijn onder andere een minimaal effect van temperatuurstijging op de ontwikkeling van remmomenten, een snelle reactietijd dankzij samengeperste lucht, en de mogelijkheid om de remkrachtontwikkeling eenvoudig te beïnvloeden door aanpassingen aan hefboomverhoudingen of oppervlakken van membraancilinders.
Luchtverzorgend, luchtverbruikend, parkeerrem en de componenten:
De bedrijfsrem van een vrachtwagen is opgebouwd uit een luchtverzorgend en een luchtverbruikend gedeelte. In de afbeelding zijn de onderdelen die tot deze gedeeltes behoren, blauw en geel gekleurd.
Luchtverzorgend gedeelte:
Het luchtverzorgende gedeelte zorgt dat er lucht met de juiste druk wordt geleverd. In dit gedeelte wordt de lucht tevens gereinigd en gedroogd. De onderdelen die tot het luchtverzorgend gedeelte behoren en in het blauw zijn aangegeven in de onderstaande afbeelding zijn:
1. Luchtcompressor: de luchtcompressor bevat twee cilinders waarin lucht wordt aangezogen en onder druk naar het volgende component worden gevoerd;
2. Luchtdroger: hier wordt het vocht uit de gecomprimeerde lucht onttrokken. In het filter zitten korrels die het vocht opnemen. Onder de droger zit de natte ketel;
3. Vierkringsbeveiligingsventiel: op het moment dat er lekkage ontstaat in één van de drie kringen, wordt de luchtdruk in de twee andere circuits behouden;
4 t/m 6. Luchtketels: de luchtvoorraad wordt in de luchtketels opgeslagen.
Luchtverbruikend gedeelte:
In het luchtverbruikende gedeelte wordt de lucht gebruikt uit het luchtverzorgende gedeelte. In dit gedeelte vindt de bediening plaats, maar ook de regelingen die de remdruk afhankelijk van de belading afregelen en uiteraard de remmen zelf. Het luchtverbruikende gedeelte is geel gekleurd.
7. Voetremventiel: de stand van het voetremventiel bepaalt hoeveel lucht er naar de remcilinders wordt toegelaten. De bestuurder bedient het voetremventiel;
8. Lastafhankelijk ventiel: het gewicht (last) op de achteras wordt geregistreerd (mechanisch of pneumatisch). Het ALR stuurt het relaisventiel aan;
9. Membraancilinders voorzijde: de remklauwen van de voorwielen worden aangestuurd met membraancilinders.
10. Membraancilinders achterzijde: de remklauwen of remtrommels van de achterwielen worden aangestuurd met de membraancilinder, welke zich in een gecombineerde veerremcilinder bevindt.
Legenda:
1. Luchtcompressor
2. Droger met natte ketel
3. Vierkringsbeveiligingsventiel
4. Luchtketel kring 3
5. Luchtketel kring 1
6. Luchtketel kring 2
7. Voetremventiel
8. Lastafhankelijk ventiel (ALR)
9. Membraancilinders (voor)
10. Membraancilinders (achter)
11. Veerremcilinders (achter)
12. Terugslagklep
13. Parkeerremventiel
14. Relaisventiel
- Blauw: luchtverzorgend
- Geel: luchtverbruikend
- Groen: parkeerrem / noodrem
Parkeerrem en noodrem:
Naast het luchtverzorgende en luchtverbruikende deel, zien we in het groen ook nog het parkeer- en noodrem gedeelte in het groen. Op het moment dat de vrachtwagen wordt geparkeerd, kan de chauffeur de parkeerrem bedienen. In geval van nood, kan de noodrem worden geactiveerd om het voertuig tot stilstand te krijgen. De volgende componenten zien we in het parkeer- en noodremgedeelte:
11: Veerremcilinder: in rust, zonder luchtdruk, houdt de veer in deze gecombineerde veerremcilinder het voertuig op de rem;
12: Terugslagklep: deze zorgt ervoor dat de remmen niet gaan aanlopen als er een lekkage ontstaat in kring 1, 2 of 4;
13. Parkeerremventiel: deze hendel bevindt zich in handbereik in het dashboard. Met deze hendel kan de parkeerrem worden ge(de)activeerd;
14. Relaisventiel: de luchthoeveelheid vanuit het parkeerremventiel bepaalt de doorlaat vanaf ketel 4 naar de veerremcilinders 11.
Kringen in het luchtdrukremsysteem:
In het luchtdrukremsysteem van een vrachtwagen bevinden zich drie kringen:
- kring 1: achterremmen
- kring 2: voorremmen
- kring 3: parkeerrem / noodrem
- kring 4: accessoires zoals motorrem, luchthoorn en cabinevering
- kring 5: luchtvering. Voorheen was de luchtvering op kring 4 aangesloten. Bij nieuwe voertuigen wordt deze kring vóór het ventiel afgetakt vanwege een hogere druk en snelle aanspreektijd.
De onderstaande afbeelding toont de drie kringen van het remsysteem, welke in het vierkringsbeveiligingsventiel worden gescheiden. De bedrijfsrem bestaat uit kring 1 (blauw voor de vooras) en kring 2 (rood voor de achteras). Beide kringen hebben eigen luchtketels (5 en 6 in de afbeelding), waarbij de luchtdruk ongeveer 10 bar bedraagt. De parkeerrem / noodrem (groen) heeft een eigen luchtketel (4). De luchtdruk bedraagt ongeveer 8 bar.
Legenda:
Kring 1: Rood
Kring 2: Blauw
Kring 3: Groen
In dit overzicht is nog geen aanhangwagenremventiel opgenomen, omdat we ons op deze pagina eerst concentreren op de basis van het luchtdrukremsysteem van de motorwagen. Op de pagina: volgwagenrem wordt het bovenstaande schema uitgebreid met het o.a. aanhangwagenremventiel en de bijbehorende componenten en extra luchtleidingen.
Coderingen luchtdrukremmen:
Het luchtdrukremsysteem van een vrachtwagen bestaat uit meerdere kringen, zoals van de bedrijfsrem, parkeerrem, accessoires en luchtvering. Met het aankoppelen van een aanhangwagen (volgwagen) wordt één kring van het remsysteem uitgebreid. Bij het onderhouden, repareren of het storingzoeken is het belangrijk dat de juiste componenten en leidingen worden gevonden. Om het overzichtelijk te houden, worden alle in- en uitgangen van de ventielen van coderingen voorzien. Aan deze coderingen is te zien waar de leiding vandaan komt en waar hij heen gaat. in leidingsschema’s en functiediagrammen zijn de coderingen terug te vinden.
0: Aanzuigaansluiting luchtcompressor
1: Luchttoevoer (ingang) naar een component
2: Luchtafvoer (uitgang) van een component naar een ander component
3: Ontluchting / afblaasopening naar de buitenlucht
4: Stuuraansluiting van een relaisfunctie van een ventiel
5: Vrij (vaak gebruikt vanaf een veerbalg bij EBS van een trailer)
6: Vrij
7: Vorstbeveiliging
8: Smeerolie (81: toevoer, 82: afvoer)
9: Koelmiddel (91: toevoer, 92: afvoer)
Een component kan meerdere ingangen en uitgangen hebben. De codering bestaat dan uit twee cijfers, waarvan de 1e aangeeft wat het voor aansluiting is en de 2e het volgnummer. Het voetremventiel heeft bijvoorbeeld twee ingangen en twee uitgangen voor kring 1 (vooras) en 2 (achteras).
- ingang kring 1: 11
- ingang kring 2: 12
- uitgang kring 1: 21
- uitgang kring 2: 22
De volgende afbeeldingen tonen een illustratie van een voetremventiel (tekening: Wabco) en een het symbool van een voetremventiel, beiden met de coderingen.
In de onderstaande afbeeldingen zien we het schema van het luchtdrukremsysteem met alle componenten (boven) en het schema met dezelfde opbouw waarin de gescheiden kringen met alle symbolen en coderingen van dit betreffende remsysteem zijn getoond (onder).
Legenda:
1. Luchtcompressor
2. Droger met natte ketel
3. Vierkringsbeveiligingsventiel
4. Luchtketel kring 3
5. Luchtketel kring 1
6. Luchtketel kring 2
7. Voetremventiel
8. Lastafhankelijk ventiel (ALR)
9. Membraancilinders (voor)
10. Membraancilinders (achter)
11. Veerremcilinders (achter)
12. Terugslagklep
13. Parkeerremventiel
14. Relaisventiel
Legenda:
Kring 1 (remmen achter): Rood
Kring 2 (remmen voor): Blauw
Kring 3 (noodrem / parkeerrem): Groen
Gerelateerde pagina: